Galilea (hebr. Ha-Galil, gr. Galilaia) – kraina historyczna w Palestynie, na północy Izraela. Obejmuje tereny położone między Rowem Jordanu z Jeziorem Tyberiadzkim i rzeką Jordan na wschodzie a wybrzeżem Morza Śródziemnego na zachodzie, od południa ograniczona Doliną Jezreel (Ezdrelon), od północy – górami Liban.

Pierwsze ślady osadnictwa izraelskiego pochodzą z XII–XI w. p.n.e., ale już wcześniej istniały tu miasta, np. Szemesz-Adom i Kana. Po rozpadzie królestwa Izraela na przełomie 931 i 930 r. p.n.e. znalazła się w Państwie Północnym; od 732 r. prowincja asyryjska, następnie od przełomu 587 i 576 do 39 r. p.n.e. pod rządami Babilonii i do 332 r. – Persji. W latach 200–167 p.n.e. pod panowaniem Seleukidów, w 104–63 p.n.e. – część państwa Hasmoueuszy, za Heroda I Wielkiego (37–34 r. p.n.e.) – ośrodek ruchu zelotów. W I w. n.e. w Galilei rozwinęło się chrześcijaństwo. Według Nowego Testamentu z pochodzili stąd Jezus i większość jego uczniów (stąd chrześcijan początkowo nazywano Galilejczykami). Po powstaniu Bar Kochby (132–135) Galilea stała się centrum nauczania rabinicznego, następnie ośrodkiem żydowskich buntów przeciw Rzymowi (351) i Bizancjum (641). Od przełomu 635 i 636 w granicach kalifatu arabsko-muzułmańskiego, w XIII w. została zdobyta przez Mameluków, w 1517 r. – przez Turków osmańskich. Po zakończeniu I wojny światowej stanowiła część brytyjskiego terytorium mandatowego (1922). Od 1948 r. znajduje się w granicach Izraela.

Część północnej krainy, zwana Galileą Górną, jest górzysta (Meron, 1208 m – najwyższy szczyt Izraela) i pokryta miejscami lawami bazaltowymi, część południowej zaś krainy (Galilea Dolna) – przeważnie wyżynna i pagórkowata z wyniesieniami o wysokość do ok. 550 m. Liczne doliny rzek okresowych biegną w kierunku Morza Śródziemnego i Jeziora Tyberiadzkiego. Lata są gorące (temperatura do 32–38°C) i suche, opady głównie zimowe, w górach również śniegu. W Galilei Górnej znajdują się resztki lasów dębowych, w części wyżynnej – cyprysy, gaje oliwne, winnice oraz plantacje owoców cytrusowych, figowców. Galilea jest zamieszkana przez Żydów i Arabów, w tym druzów. Główne miasta: Safed w Galilei Górnej, Nazaret w Galilei Dolnej – ośrodek kultu religijnego i miejsce pielgrzymek chrześcijan.

© Treść hasła pochodzi z serwisów wiedzowych PWN; Encyklopedia PWN, Słowniki języka polskiego i Słowniki obcojęzyczne.