Pierwsze ślady osadnictwa żydowskiego w Szydłowie odnoszą się do XIV-XV w. Jednak dopiero do XVI w. można śledzić powolny wzrost liczebności w tym mieści ludności żydowskiej. Rzecz przy tym interesująca, że najstarszy polski rejestr osiedli żydowskich z 1507 r. nie wymienia Szydłowa[1.1].

Pierwsza informacja dotycząca wielości osadnictwa żydowskiego w tej miejscowości znana jest dopiero z 1564 r. Wówczas wymienia się tutaj 14 gospodarzy żydowskich, a w 1569 r. – 16[1.2]. W 1576 r. Żydzi szydłowscy opłacili 20 zł pogłównego. W 1615-1616 i 1629 r. odnotowano tu 37 domów żydowskich oraz 25 Żydów komorników[1.3]. Na skutek wojen z połowy XVII w., w 1660 r. w Szydłowie było jedynie 17 osiadłych domów żydowskich[1.4]. W 1674 r. 103 Żydów szydłowskich opłaciło pogłówne[1.5]. W drugiej połowie XVIII w. Niemiec Johann Philip von Carosi, który wówczas zwiedzał Polskę zanotował, że większość mieszkańców miasta stanowiła ludność żydowska[1.6]. W 1765 r. cały kahał szydłowski zamieszkiwało w sumie 430 Żydów, w tym w samym Szydłowie było ich 308[1.7].

W ciągu XIX-XX w. z powodu spadku znaczenia Szydłowa generalnie można zaobserwować zmniejszenie się liczby osiadłych tutaj Żydów. Albowiem w 1827 r. w badanym mieście odnotowano 1139 starozakonnych (ok. 52 % wszystkich mieszkańców), w 1857 r. – 724 (ok. 37 %), w 1885 r. – 986 (ok. 42 %) i w 1921 r. – 668 (ok. 29 %)[1.8]. Najwyraźniej jednak okres międzywojenny wpłynął pozytywnie na rozwój tego ośrodka żydowskiego, gdyż we wrześniu 1939 r. w Szydłowie był już ok. 1,5 tysiąca Żydów[1.9].

Drukuj
Przypisy
  • [1.1] M. Horn, Najstarszy rejestr osiedli żydowskich w Polsce z 1507 roku, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, nr 93, 1974, s. 11-15
  • [1.2] Lustracja województwa sandomierskiego 1564-1565, wyd. W. Ochmański, Wrocław 1963, s. 145
  • [1.3] Z. Guldon, K. Krzystanek, Ludność żydowska w miastach lewobrzeżnej części województwa sandomierskiego w XVI-XVIII wieku. Studium osadniczo-demograficzne, Kielce 1990, s. 19, 164
  • [1.4] Lustracja województwa sandomierskiego 1660-1664, cz. 2, wyd. H. Oprawko i K. Schuster, Wrocław 1977, s. 40
  • [1.5] Z. Guldon, Źródła i metody szacunków liczebności ludności żydowskiej w Polsce w XVI-XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, r. 34, 1986, nr 2, s. 256.
  • [1.6] J. Ph. Carosi, Reisen durch verschiedene polnische Provinzen, mineralischen und andern Inhalts, t. 1, Leipzig 1781, s. 88
  • [1.7] . Guldon, K. Krzystanek, Ludność żydowska w miastach lewobrzeżnej części województwa sandomierskiego w XVI-XVIII wieku. Studium, s. 208
  • [1.8] B. Wasiutyński, Ludność żydowska w Polsce w wiekach XIX i XX. Studium statystyczne, Warszawa 1930, s. 54; S. Marcinkowski, Miasta Kielecczyzny. Przemiany społeczno-gospodarcze 1815-1869, Warszawa 1980, s. 135; A Penkalla, Szydłów, [w:] Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, pod red. J. Tomaszewskiego i A. Żbikowskiego, Warszawa 2001
  • [1.9] A. Penkalla, Synagoga i gmina w Szydłowie, „Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego”, 1982, nr 1-2/121-122, s. 69