umowa pol.-fr.; podpisana 19 II 1921 w Paryżu przez min. spraw zagranicznych E. Sapiehę i A. Brianda; przewidywała wspólne ustalanie polityki zagranicznej, rozwijanie wzajemnych stosunków gosp., konsultacje przy podejmowaniu nowych zobowiązań we wsch. i środk. Europie oraz pomoc w wypadku agresji na jedną ze stron; uzupełnieniem umowy była tajna konwencja wojsk. z 21 II 1921, skierowana przeciw Niemcom i sowieckiej Rosji; pol.-fr. traktat gwarancyjny, parafowany 16 X 1925 w Locarno, sprowadzał zobowiązania pomocy do ram procedury przewidzianej Paktem Ligi Narodów; ściślejsze ustalenie zobowiązań wojsk. nastąpiło w tzw. protokole Kasprzycki–Gamelin, podpisanym 19 V 1939 w Paryżu, a zobowiązań polit. — w protokole podpisanym 4 IX 1939 tamże; gwarancje Francji okazały się IX 1939 nieskuteczne, gdyż ograniczyły się do wypowiedzenia Niemcom wojny 3 IX 1939; umowa stała się podstawą do tworzenia wojska pol. na terenie Francji od IX 1939.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.