(PSZ), regularne formacje wojsk. stanowiące część Sił Zbrojnych RP, organizowane od jesieni 1939 poza granicami kraju, na podstawie sojuszniczych umów wojsk. zawartych z Francją i W. Brytanią; dowodzone przez Nacz. Wodza: IX 1939–VII 1943 gen. W. Sikorskiego (od XII 1939 Nacz. Wodza całości Sił Zbrojnych RP), VII 1943–IX 1944 gen. K. Sosnkowskiego, IX 1944–XI 1946 gen. T. Komorowskiego (podczas jego pobytu w niewoli niem., II–V 1945 obowiązki Nacz. Wodza pełnił gen. W. Anders). Od IX 1939 tworzono Wojsko Polskie we Francji 1939–40, którego jednostki (łącznie ok. 85 tys. żołnierzy) walczyły w Norwegii pod Narwikiem (V–VI 1940, Samodzielna Bryg. Strzelców Podhalańskich) i kampanii fr.-niem. (VI 1940); VI 1940 część żołnierzy (ok. 27 tys.) została ewakuowana do W. Brytanii i Palestyny; w Szkocji utworzono Pierwszy Korpus Polski, 1942 w jego składzie Pierwszą Dyw. Pancerną; 1941 sformowano Pierwszą Samodzielną Bryg. Spadochronową w celu wsparcia przyszłego powstania powsz. w kraju; VIII–XII 1941 Samodzielna Bryg. Strzelców Karpackich broniła Tobruku; od IX 1939 okręty Pol. Marynarki Wojennej ochraniały konwoje w bitwie o Atlantyk oraz w operacjach aliantów na M. Śródziemnym i 1944 w cieśn. La Manche podczas lądowania aliantów w Normandii; V–VI 1940 lotnicy Pol. Sił Powietrznych walczyli w obronie Francji, od VIII 1940 w bitwie o W. Brytanię (dywizjony lotnictwa polskiego w Wielkiej Brytanii), następnie uczestniczyli w wyprawach lotn. nad Niemcy i wsparciu inwazji aliantów we Francji oraz przerzucaniu do kraju ludzi (cichociemni) i sprzętu. Po zawarciu układu polit. i umowy wojsk. między rządem RP na uchodźstwie a władzami ZSRR, od VIII 1941 była formowana Armia Polska w ZSRR 1941–42 (III 1942 liczyła ok. 65 tys. żołnierzy), która po ewakuacji IV–IX 1942 do Iraku została połączona z WP na Środk. Wschodzie w Armię Polską na Wschodzie; VII 1943 z większości jej sił zorganizowano Drugi Korpus Polski (ok. 50 tys. żołnierzy), XII 1943–IV 1944 przerzucony do Włoch; jego żołnierze walczyli w bitwach o: Monte Cassino (11–18 V 1944), Piedimonte, Ankonę (VI–VII 1944), Bolonię (IV 1945). Od VIII 1944 w walkach we Francji (8–22 VIII 1944 Falaise), Belgii, Holandii (28–30 X 1944 Breda) i pn. Niemczech (V 1945 Wilhelmshaven) uczestniczyła Pierwsza Dyw. Pancerna, a Pierwsza Samodzielna Bryg. Spadochronowa walczyła w operacji powietrznodesantowej pod Arnhem (21–25 IX 1944). Po zakończeniu działań wojennych jednostki PSZ na Zachodzie (V 1945 ok. 200 tys. żołnierzy) pełniły służbę w ramach wojsk okupacyjnych w Niemczech i Włoszech, 1946–47 zostały rozwiązane, część żołnierzy powróciła do kraju, większość wstąpiła do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, później pozostała na uchodźstwie.
Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.
