Utworzona X 2001 koalicja rządząca SLD–UP–PSL istniała do II 2003, gdy premier L. Miller, wobec braku poparcia posłów PSL dla rządowych projektów ustaw, usunął ludowców z rządu; odtąd jego gabinet był formalnie mniejszościowy, ale wygrywał ważne głosowania w sejmie w wyniku wsparcia ze strony posłów niezrzeszonych i Samoobrony. W X 2002 w wyborach samorządowych wyłoniono m.in. po raz pierwszy bezpośrednio prezydentów i burmistrzów miast. Ujawnienie w grudniu oferty korupcyjnej, mającej pochodzić z kręgów władzy dla jednej z gazet (tzw. afera L. Rywina), a potem śledztwo specjalnej komisji sejmowej w tej sprawie (2003) i kolejne afery z udziałem polityków SLD — ukazały skalę narastającej korupcji i partyjniactwa w życiu publ., podważając społ. poparcie dla SLD i Millera. Sprawy wewn. nie osłabiły aktywnej polityki zewn.; po 11 IX 2001 P. solidaryzowała się z USA w walce z terroryzmem międzynar.; wysłała specjalistyczne jednostki wojsk. do Afganistanu, a potem poparła politykę amer. wobec Iraku i od poł. 2003 uczestniczy w międzynar. siłach stabilizacyjnych w tym kraju (kontyngent wojsk., dowództwo jednej z 4 stref). Po zakończeniu XII 2002 przez rząd negocjacji z UE, 16 IV 2003 podpisano traktat akcesyjny, a w referendum powsz. 7–8 VI 2003 za przystąpieniem do Unii opowiedziało się 77,45% głosujących przy frekwencji 58,85%; 1 V 2004 P. została czł. UE. Zbiegło się to w czasie z rozłamem w SLD (powstała Socjaldemokracja Pol., SdPl, z M. Borowskim na czele) i wymuszoną dymisją Millera (2 V); z inicjatywy prez. A. Kwaśniewskiego nowym premierem został M. Belka, poparty przez podzieloną lewicę; marsz. sejmu został J. Oleksy, I 2005 — W. Cimoszewicz. W latach rządów Millera i Belki nastąpiło przyspieszenie rozwoju gosp. (2002 wzrost PKB o 1,4%, 2004 — o 5,3%) przy niejednoznacznych innych wskaźnikach (wysoki dług publ., deficyt budżetowy) i b. wysokim bezrobociu (XII 2002 — 20%, V 2005 — 18,3%). W końcu 2004 P. udzieliła wsparcia demokr. przemianom na Ukrainie, co stworzyło atmosferę dla poprawy stosunków pol.-ukr. i (oprócz innych kwestii spornych) przyczyniło się do utrwalenia chłodnych relacji z Rosją. Silnym przeżyciem społ. stała się śmierć Jana Pawła II (2 IV 2005), wyciszając na krótko spory polit. w kraju. W wyborach parlamentarnych IX 2005 zwyciężyło PiS (27%), przed PO (24%), Samoobroną i SLD (po 11,5%); X 2005 na urząd premiera został powołany K. Marcinkiewicz (PiS), który utworzył rząd mniejszościowy. W X 2005 w wyborach prezydenckich zwyciężył kandydat PiS L. Kaczyński. Po niepowodzeniu rozmów koalicyjnych z PO, PiS zawarło porozumienie z Samoobroną i LPR (koalicja parlamentarna, V 2006 przekształcona w rządową); VII 2006 na czele nowego rządu koalicyjnego stanął J. Kaczyński.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.