(TON), organizacja konspiracyjna utworzona X 1939 przez działaczy ZNP; działała gł. na obszarze GG (okręgi: Warszawa-miasto, warsz., krak., kielecki, lubelski); powołano także ogniwa organiz. dla obszarów włączonych do III Rzeszy (zarząd okręgu pozn. z siedzibą w Warszawie); na Wileńszczyźnie, Polesiu, Wołyniu i w Galicji działały tworzone żywiołowo lokalne organizacje nauczycieli, które zachowały samodzielność; TON wspierała tajne nauczanie, dążyła do scalenia lokalnych organizacji, organizowała opiekę nad nauczycielami, szczególnie pochodzącymi z terenów przyłączonych do III Rzeszy i poszukiwanymi przez gestapo (dokonywano tzw. legalizacji dostarczając fałszywe dokumenty tożsamości), wspierała rodziny nauczycieli zmobilizowanych do wojska, którzy polegli, dostali się do niewoli lub przedostali się do PSZ na Zachodzie; gromadziła i wyd. podręczniki szkolne (Wydawnictwo „Nasza Księgarnia”); działacze TON kierowali Dep. Oświaty i Kultury Delegatury Rządu RP na Kraj i podległymi mu ogniwami terenowymi; IV 1945 kierownictwo organizacji po zawarciu porozumienia z min. oświaty Rządu Tymczasowego wznowiło jawną działalność ZNP; gł. działacze: Z. Nowicki (przedwojenny prezes ZNP), Cz. Wycech, K. Maj, W. Tułodziecki, T. Wojeński.

Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN.