Polenaktion – masowe wygnanie Żydów obywateli polskich z Niemiec do Polski 28 i 29 X 1938 roku.

Bezpośrednim pretekstem było rozporządzenie polskiego ministra spraw wewnętrznych, nakazujące kontrolę paszportów obywateli polskich przebywających za granicą. Paszporty bez klauzuli kontrolnej traciły ważność po 29 X 1938. Intencją kontroli było uniemożliwienie przyjazdu do Polski Żydów obywateli polskich spauperyzowanych przez politykę III Rzeszy.

Od wieczora 28 X niemiecka policja wręczała wydalanym nakazy opuszczenia Niemiec i doprowadzała do punktów zbiorczych, skąd dowożono ich pociągami do granicy z Polską. Część dostarczano do polskich stacji granicznych, innych przepędzano nocą pod groźbą karabinów i psów przez zieloną granicę. Postępowanie wykonawców rozkazów wobec ofiar było rozmaite, brutalnością wyróżniali się członkowie bojówek hitlerowskich. Wygnania zdołali uniknąć nieobecni w mieszkaniach, a także ci (na ogół nieliczni), którzy schronili się w budynkach polskich konsulatów. Takim wyjątkiem był Lipsk, gdzie w konsulacie i jego ogrodzie (dzięki konsulowi F. Chiczewskiemu) schroniło się ok. tys. osób.

Ogółem wypędzono z Niemiec ok. 17 tys. osób. Większość uzyskała w Polsce pomoc od rodzin lub gmin i organizacji żyd., przeszło 6 tys. władze polskie zatrzymały na kilka miesięcy w Zbąszyniu. Wśród nich byli rodzice Herschla Grynszpana, który następnie śmiertelnie ranił dyplomatę III Rzeszy w Paryżu, co dało pretekst do masowego pogromu Żydów w całych Niemczech („noc kryształowa").

Źródło:

• J. Tomaszewski, Preludium Zagłady. Wygnanie Żydów polskich z Niemiec w 1938 roku, Warszawa 1998.
•  Tomaszewski J., Żbikowski A., Żydzi w Polsce. Dzieje i kultura. Leksykon, Warszawa 2001.